ผู้สูงอายุ เป็นวัยที่เกิดความเสื่อมของร่างกายได้มากกว่าวัยอื่น ๆ เมื่อสุขภาพแย่ลงเรื่อยๆ ไปตามกาลเวลา ผู้สูงอายุอาจได้รับสารอาหารไม่เพียงพอจากอาหารมื้อปกติ แล้วแบบนี้ผู้สูงอายุจำเป็นต้องกินอาหารเสริมด้วยหรือไม่? ทั้งนี้ สามารถวิเคราะห์จากความเปลี่ยนแปลงในด้านสรีระร่างกาย และอารมณ์ในผู้สูงอายุแต่ละคน เนื่องจากมีผลกระทบกับการรับประทานอาหารโดยตรง อาหารเสริม ผู้สูงอายุ ต้องกินหรือไม่ อาจจะต้องพบแพทย์ก่อน เพื่อชี้แนะแนวทาง
การเปลี่ยนแปลงของร่างกายในผู้สูงอายุส่งผลอย่างมากต่อการกิน
เพราะการเปลี่ยนแปลงของร่างกายต่าง ๆ ทั้งระบบเผาผลาญและระบบย่อยอาหารที่เสื่อมลง ตลอดจนโรคประจำตัว และความเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ในผู้สูงอายุส่งผลอย่างมากต่อการกิน ซึ่งแต่ละสาเหตุนั้นมีรายละเอียด ดังนี้
1. ระบบเผาผลาญที่เสื่อมลง
อายุที่มากขึ้น การขาดวินัยในการเลือกรับประทานอาหาร การขาดการออกกำลัง ส่งผลให้น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นโดยไม่ทันรู้ตัว และอาจเป็นสาเหตุของการนำโรคต่าง ๆ ก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพตามมาได้
2. ระบบย่อยอาหารที่เสื่อมลง
ไม่ใช่เพียงระบบเผาผลาญที่เปลี่ยนแปลงด้อยลง แต่ระบบการย่อยอาหารก็เสื่อมประสิทธิภาพลงได้เช่นกัน ทำให้สารสำคัญในกระบวนการย่อยอาหารถูกผลิตน้อย การดูดซึมสารอาหารสำคัญกลับไปใช้ในร่างกายก็ลดลงตามด้วย การรับประทานอาหารที่ย่อยยากและการขาดสารอาหาร จึงเป็นปัญหาที่พบบ่อยในวัยผู้สูงอายุ
3. โรคประจำตัว
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มักมีโรคประจำตัว และจะต้องรับประทานยาอยู่เป็นประจำ ซึ่งผลข้างเคียงของยาบางประเภท ทำให้ลดอาการอยากอาหารลง
4. ความเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์
ผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่จะมีอารมณ์ที่แปรปรวน เช่น รู้สึกหดหู่ รู้สึกโดดเดี่ยว จึงมีผลทำให้เกิดอาการเบื่ออาหาร บางครั้งจะเลือกรับประทานที่ตัวเองชอบมากกว่ารับประทานเพื่อสุขภาพ จึงส่งผลให้มีน้ำหนักตัวมากขึ้น
สรุปได้ว่า ผู้สูงอายุมักจะมีประสิทธิภาพในการย่อย และการดูดซึมสารอาหารลดลง ซึ่งการเสริมวิตามินและเกลือแร่ให้เหมาะสมกับสภาวะร่างกายของแต่ละคน นับเป็นความจำเป็นอย่างหนึ่ง เพราะการเสริมวิตามิน และเกลือแร่รวมทำให้มั่นใจว่า ผู้สูงอายุได้รับสารอาหารพื้นฐานที่ร่างกายต้องการครบถ้วน ช่วยเพิ่มภูมิต้านทาน และลดการติดเชื้อในผู้สูงอายุได้
อย่างไรก็ตาม การเสริมสารอาหารบางอย่าง เช่น วิตามินเอ ธาตุเหล็ก มีข้อควรระวังขึ้นอยู่กับสภาวะร่างกายของแต่ละคน ดังนั้น การกิน อาหารเสริมของผู้สูงอายุ จำเป็นต้องกินหรือไม่นั้น ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์จะดีที่สุด เพราะอาหารเสริมไม่สามารถทดแทนอาหารหลักที่ต้องบริโภคในชีวิตประจำวันได้
แนะนำการเลือกกินอาหาร และอาหารเสริมสำหรับผู้สูงอายุ
การเลือกกิน อาหารสำหรับผู้สูงอายุ เพื่อสุขภาพที่แข็งแรงดีและมีความสุขด้วยนั้น มีเคล็ดลับง่าย ๆ เป็นหลักในการกิน ดังนี้
1. การกินอาหารให้เป็นเวลาสม่ำเสมอ ไม่งดอาหารมื้อใดมื้อหนึ่ง
2. กินอาหารหลากหลาย ไม่จำเจ
3. กินอาหารมื้อเล็ก ๆ เพื่อลดปัญหาอาหารไม่ย่อย
4. กินอาหารว่างระหว่างมื้อ เพื่อให้ร่างกายได้รับพลังงานเพียงพอ
5. กินอาหารอ่อน เคี้ยวง่าย กลืนง่าย โดยเฉพาะผู้ที่ไม่มีฟัน หรือใส่ฟันปลอม
6. ลดอาหารเค็มจัด เพื่อป้องกันความดันโลหิตสูง และบวมน้ำ
7. ลดอาหารทอดกรอบ และของมัน เช่น กะทิ เนยเทียม เนยขาว
ส่วนการเลือกกิน อาหารเสริม ผู้สูงอายุ ให้คำนึงถึงสารอาหารที่จำเป็น ที่มีส่วนช่วยดูแลร่างกายผู้สูงอายุ เช่น
1. วิตามินบีรวม
ซึ่งมีกรดโฟลิก วิตามินบี 6 และวิตามินบี 12 ในปริมาณร้อยเปอร์เซ็นต์ของความต้องการในแต่ละวัน สามารถช่วยลดระดับโฮโมซิสเตอีน (Homocysteine) ในเลือด ลดความเสี่ยงโรคหัวใจ และเส้นเลือดในสมองตีบ ทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงโรคสมองเสื่อมในผู้สูงอายุด้วย
2. แคลเซียม และคอลลาเจน
ผู้สูงอายุจำเป็นต้องใช้ในการบำรุงกระดูก เนื่องจากผู้สูงอายุเมื่อมีอายุมากขึ้นกระดูกและไขข้อย่อมเสื่อมสภาพไปตามวัย โดยร่างกายจะสังเคราะห์คอลลาเจนได้ลดลง หรือถูกทำลายได้ง่ายในบางกรณี เช่น การสูบบุหรี่ การมีความเครียด การพักผ่อนไม่เพียงพอ การรับประทานอาหารไม่ครบ 5 หมู่ เป็นต้น
ซึ่งกระดูกอ่อนมีคอลลาเจนชนิดที่ 2 (Collagen Type II) เป็นส่วนประกอบที่สำคัญ คอลลาเจนจึงเป็นส่วนช่วยในการเสริมสร้างกระดูกและกระดูกอ่อน โดยเฉพาะในผู้สูงอายุบางท่านที่มีอาการภาวะกระดูกบาง กระดูกเปราะ หรือ ข้อเข่าเสื่อม คอลลาเจนมีส่วนช่วยลดอัตราการเสื่อมของกระดูกอ่อนบริเวณข้อต่อ โดยมีรายงานวิจัยว่า สามารถช่วยลดการอักเสบ อาการเจ็บปวด บริเวณข้อต่อ และช่วยทำให้เคลื่อนไหวข้อได้ดีขึ้น
3. สปอร์เห็ดหลินจือ และถั่งเช่า
สปอร์เห็ดหลินจือ ช่วยในเรื่องการพักผ่อน ให้ผู้สูงอายุหลับลึก หลับสนิท และถั่งเช่านั้น มีส่วนช่วยบรรเทาอาการนอนไม่หลับให้กับผู้ที่มีปัญหา เพราะในถั่งเช่ามีสารออกฤทธิ์อย่าง Cordycepin ที่ช่วยให้นอนหลับง่ายขึ้น ซึ่งสามารถทำให้ผู้ที่มีปัญหานอนหลับยากได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ ช่วยให้หลับง่ายขึ้น นอกจากนี้ ยังมีส่วนช่วยบำรุงกำลัง แก้อาการอ่อนเพลียได้อีกด้วย
ก่อนที่ผู้สูงอายุจะกินอาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆ นั้น ควรแน่ใจก่อนว่าขาดสารอาหารชนิดไหน หรือมีปัญหาด้านไหน เพื่อจะได้เลือกเสริมได้ถูกต้องเหมาะสม อย่างไรก็ตาม ให้คำนึงถึงเสมอว่าการกินอาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพียงอย่างเดียว ไม่สามารถส่งผลให้มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงขึ้นได้ เพราะการที่คนเราจะมีสุขภาพที่ดีได้นั้น ต้องได้รับสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย จากการบริโภคอาหารที่หลากหลาย ครบ 5 หมู่ ในสัดส่วนที่เหมาะสมเป็นประจำ รวมทั้งต้องมีการออกกำลังกาย และการพักผ่อนที่เหมาะสม
อ้างอิง
- “ผู้สูงอายุ” จำเป็นต้องกิน “อาหารเสริม” หรือไม่? www.sanook.com/health/24807
- คอลลาเจนช่วยเรื่องกระดูกในผู้สูงอายุจริงหรอ? www.tht.co.th/blog/Bone_Collagen_Graybeard
- 4 คุณประโยชน์ของถั่งเช่า ที่ส่งผลดีต่อสุขภาพที่ควรรู้ก่อนใคร. news.phuketindex.com/lifestyle/cordyceps-militaris-250485.html
